Ukraiński pat

Na Ukrainie starły się interesy mocarstw atomowych. Posiadają one prawo veta w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Rosja będzie blokowała projekty rezolucji niezgodnych z jej interesami. Oznacza to niemożność: wysłania pod przymusem międzynarodowym misji obserwacyjnych, zastosowania sankcji całej społeczności międzynarodowej, ani tym bardziej interwencji militarnej. Ta ostatnia jest w praktyce wykluczona z uwagi na posiadany przez Rosję potencjał militarny, w tym broń nuklearną. Aktualna doktryna wojenna Rosji zezwala na prewencyjne użycie przez Rosję jako pierwszą broni nuklearnej nawet w przypadku tylko zagrożenia dla bezpieczeństwa Rosji. Może to nastąpić również, gdy przeciwnik używa wyłącznie sił konwencjonalnych. Interwencja wojskowa na Krymie, gdzie znajdują się rosyjskie bazy wojskowe, może być traktowana jako casus beli przynajmniej do użycia taktycznej broni nuklearnej.

Z arsenału środków oddziaływania na Rosję pozostały sankcje ekonomiczne. Nie wszystkie kraje zechcą je zastosować. Z partnerów gospodarczych Rosji nie należy spodziewać się, aby sankcje zastosowały Chiny. Chiny z jednej strony akcentują konieczność zachowania integralności terytorialnej Ukrainy, ale z drugiej strony mają wątpliwości, co do legalności zmiany władz na Ukrainie. To pochodna konsekwencji we własnej polityce wobec Tajwanu oraz niedopuszczania do kwestionowania władzy Chińskiej Partii Komunistycznej przez wiecowanie (plac Thienanmen).

Sankcje ekonomiczne będą miały ograniczony wpływ na Rosję, a Chiny wydają się gospodarczym ubezpieczeniem Rosji na wypadek ich wprowadzenia. W szczególności eksport rosyjskiej ropy i gazu może być skierowany do Państwa Środka, łagodząc wstrząs gospodarczy (dochody z eksportu surowców energetycznych stanowią ok. 50 % dochodów budżetu Rosji). W takim wypadku Rosja zachowa równowagę gospodarczą, ale długoterminowo stanie się zakładnikiem Chin.

Zachodnie sankcje wobec Rosji spotkają się z retorsjami Putina. Gospodarki zostaną dotknięte szokami zewnętrznymi, w tym energetycznymi. Gospodarka strefy euro jest w bardzo słabej kondycji po Wielkiej Recesji 2008/2009. Rosja to ważne źródło dostaw gazu m.in. dla trzonu Europy: Niemiec (ok. 48 % zużycia to gaz rosyjski), Włoch (ok. 27 %) Francji (ok. 24 %) i Wielkiej Brytanii (ok. 18 %). W Polsce gaz rosyjski to ok. 83 % zużycia. Wojna gazowa będzie przypominała kryzysy naftowe (1973, 1979-1982): reglamentacja dostaw, wzrost cen, inflacja i recesja gospodarcza.

Moim zdaniem Putin realizuje plan długotrwałej destabilizacji politycznej i ekonomicznej Ukrainy, którego celem jest doprowadzenie do upadku nowych władz i zastąpienia ich, na fali niepokojów społecznych wywołanych kryzysem, władzami prokremlowskimi. Rząd Jaceniuka zdaje sobie sprawę z krytycznej sytuacji i mówi o sobie jako rządzie politycznych samobójców. Wariant minimum Putina to przejęcie zwierzchnictwa nad Krymem. Środkami do realizacji tego celu jest kwestionowanie legalności nowych władz Ukrainy oraz podważanie demokratycznego charakteru najbliższych wyborów (maj 2014). W kwietniu 2014 zostanie użyta broń ekonomiczna – podwyżka przez Gazprom ceny gazu dla Ukrainy o ok. 40 %. Niepewna sytuacja prawnopolityczna (legalność władz) oraz terytorialna (groźba rozbioru) utrudnią odbudowę gospodarki ukraińskiej, w tym przyznawanie i absorpcję pomocy zagranicznej.

Wydaje się, że optymalnym sposobem postępowania w tej bardzo trudnej sytuacji jest przede wszystkim pilne dokonanie reform instytucjonalnych zwiększających konkurencyjność, ograniczających korupcję i pobudzających wzrost gospodarczy na terenie całej Ukrainy. Regiony z sympatiami prorosyjskimi powinny uzyskać szeroką autonomię, zwłaszcza co do korzystania z zagranicznych środków pomocowych. Dzięki temu pomoc z Zachodu może trafić tylko tam, gdzie Kijów sprawuje realną władzę. Wsparcie gospodarki np. Krymu przez Zachód byłoby możliwe tylko po odzyskaniu zasadniczych elementów władztwa państwowego przez władze Majdanu (np. niezakłócone stacjonowanie na półwyspie armii ukraińskiej). Pomoc finansowa może stać się elementem wpływu na zakończenie anarchizacji.

W perspektywie długoterminowej wzrost zamożności objętych reformami i wsparciem finansowym Zachodu części Ukrainy będzie sygnałem dla mieszkańców pozostałych części, że zachodnie rozwiązania systemowe są korzystniejsze. Osłabi to prorosyjskość mieszkańców, zwłaszcza że młode pokolenie już obecnie ma sympatie prozachodnie. Proces ten będzie wieloletni, ale pozwoli na stopniową i pokojową reunifikację Ukrainy.

O kolejnych publikacjach dowiesz się po polubieniu profilu autora na Facebooku: 
https://www.facebook.com/UrbasTomasz 
oraz po zaznaczeniu opcji „Otrzymuj powiadomienia” która pokaże się po najechaniu na przycisk „Lubisz to!”.
Ponadto bieżące informacje zapewni obserwacja profilu na Twitterze: 
https://twitter.com/TomaszUrbas
oraz Google+
https://plus.google.com/104420250115637056525/posts